مبنای حقوقی دادخواست
حق ارتفاق، حقی است که به موجب آن صاحب ملکی به اعتبار مالکیت خود، می تواند از ملک دیگری استفاده کند. به عنوان مثال: حق عبور از ملک دیگری یا حق داشتن ناودان در ملک مجاور، نمونه هایی از حق ارتفاق هستند.
حق ارتفاق به دو شکل به وجود می آید. اول به وسیله قرارداد: مالک ملک، می تواند با قرارداد، حق عبور یا حقوق دیگری را به شخصی واگذار کند. دوم به حکم قانون: ممکن است، حق ارتفاق ناشی از حکم مستقیم قانون و مربوط به وضع طبیعی املاک باشد. مثلاً زمینی بالاتر از زمین دیگر است، برحسب طبیعت، دارای حق ارتفاق برای آب باران نسبت به زمین پایین تر است. وضعیت برخی سمت های آپارتمان ها نیز شامل این گروه می شود. به عنوان مثال: اگر انباری یک واحد، پشت پارکینگ واحد دیگر قرار داشته باشد، مالک انبار، حق عبور از پارکینگ را دارد.
از آن جا که حق ارتفاق، محدود کننده ی استفاده مالک است، به طور معمول در سند رسمی ملک، درج میشود؛ اما اگر حقوق ارتفاقی، به هر دلیل ثبت نشده باشد، کسی که مدعی داشتن حق ارتفاق در ملک مجاور است و قرارداد مکتوبی ندارد، برای اثبات حق خود باید در مراجع قضایی، اقامه ی دعوا کند. هم چنین برای این که حق مزبور در پرونده ی ثبتی ملک درج شود، الزام مالک به ثبت آن نیز قابل مطالبه است.
طرفین دعوی
خواهان، کسی است که مدعی وجود حق ارتفاق به نفع خود است و خوانده، مالک ملک مجاور است. درصورتی که حق ارتفاق با قراردادی که مالک پیشین ملک مجاور منعقد کرده، ایجاد شده است، دعوا باید به طرفیت منتقل کننده و ایادی بعدی او تا مالک کنونی، طرح شود.
مرجع صالح برای رسیدگی
دعاوی مربوط به املاک و حقوق راجع به آن ها در دادگاه محل وقوع ملک، مطرح می شود.
نحوه اجرای رأی
حکم به اثبات حق ارتفاق در ملک مجاور، جنبه اعلامی دارد و تعلق حق مذکور را برای خواهان مستحکم می کند. به این ترتیب اثبات حق ارتفاق، مرحله اجرا ندارد؛ اما صاحب حق ارتفاق که آن را در دادگاه ثابت کرده است، میتواند به استناد این حکم، دادخواست ثبت حق ارتفاق را تقدیم کند و یا دعوای رفع مزاحمت و ممانعت از حق یا دعاوی دیگر مطرح کند.
