مبنای حقوقی دادخواست
افراز به معنای تقسیم ملک مشاع بین شرکا است، در فرضی که بین شرکا توافق برای تقسیم نباشد.
زمانی که تقاضای افراز ملک مشاعی در اداره ی ثبت مطرح می شود، واحد ثبتی در صورتی که صلاحیت به رسیدگی داشته باشد، پس از رسیدگی پرونده، قابل افراز بودن یا غیر قابل افراز بودن آن را اعلام می کند که این تصمیم واحد ثبتی، ظرف ده روز پس از ابلاغ به مالکین، قابل اعتراض در دادگاه صالح می باشد.
دادگاه پس از ثبت دادخواست، وقت رسیدگی تعیین می کند.پس از برگزاری جلسه رسیدگی، دادگاه آخرین وضعیت ثبتی ملک و تاریخ ابلاغ تصمیم واحد ثبتی به خواهان را از اداره ی ثبت استعلام می کند. پش از وصول استعلام، دادگاه قرار ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری را صادر می کند. کارشناس رسمی با هماهنگی با نماینده و نقشه بردار ثبتنسب به بررسی وضعیت ملک از حیث قابلیت افراز و یا عدم قابلیت افراز، اقدام و نظریه ی خود را در خصوص افراز و یا عدم افراز ملک، صادر می کند. در صورتی که نسبت به نظریه ی کارشناسی اعتراضی وصول نشود و یا پس از وصول اعتراض، موضوع در هیأت های کارشناسی مورد بررسی قرارگرفت و نظریه ی کارشناسی قطعی شد، دادگاه بر اساس همان، اقدام به صدور رأی می کند.در صورتی که دادگاه با تصمیم واحد ثبتی مخالف باشد، حکم به فسخ آن را صادر می کند و در صورت موافقت با آن، تصمیم را تأیید می کند.
در صورتی که دادگاه برخلاف تصمیم واحد ثبتی، ملک را قابل افراز تشخیص دهد، حکم به افراز ملک با تعیین قدر السهم هر یک از شرکا از طریق قرعه، صادر می کند.
طرفین دعوی
هر یک از شرکایی که به تصمیم واحد ثبتی اعتراض داشته باشند، خواهان (معترضین) می باشند و به طرفیت بقیه ی شرکا به عنوان خواندگان باید دادخواست حقوقی، تنظیم و تقدیم دادگاه محل کنند.
مرجع صالح برای رسیدگی
دادگاه عمومی حقوقی شهرستانی که ملک در حوزه ی آن واقع است، صالح به رسیدگی است.
نحوه اجرای رأی
دادگاه تنها تصمیم واحد ثبتی را تأیید و یا فسخ می کند و رأی بر افراز یا عدم افراز می دهد و نظر دادگاه اعلامی می باشد. بنابراین نیاز به به صدور اجراییه نیست.
