مبنای حقوقی دادخواست
حق ارتفاق، حقی است که به موجب آن صاحب ملکی می‌تواند از ملک دیگری استفاده کند. به عنوان مثال، حق عبور از ملک دیگری یا حق داشتن ناودان در ملک مجاور نمونه‌هایی از حق ارتفاق هستند.
حق ارتفاق به دو شکل ایجاد می‌شود:
- به وسیله قرارداد: مالک ملک می‌تواند با قرارداد، حق عبور یا حقوق دیگری را به شخصی واگذار کند.
- به حکم قانون: حق ارتفاق ناشی از حکم مستقیم قانون و مربوط به وضع طبیعی املاک است، مثلاً زمینی بالاتر از زمین دیگر دارای حق ارتفاق برای آب باران نسبت به زمین پایین‌تر است. همچنین برخی سمت‌های آپارتمان‌ها مانند انباری پشت پارکینگ واحد دیگر مشمول این نوع حق ارتفاق می‌شوند.
از آنجا که حق ارتفاق محدودکننده استفاده مالک است، معمولاً در سند رسمی ملک درج می‌شود؛ اما اگر ثبت نشده باشد، کسی که مدعی داشتن حق ارتفاق است و قرارداد مکتوب ندارد، باید در مراجع قضایی اقامه دعوا کند. همچنین برای ثبت حق در پرونده ثبتی ملک، الزام مالک به ثبت آن نیز قابل مطالبه است.
طرفین دعوی
خواهان کسی است که مدعی وجود حق ارتفاق است و خوانده مالک ملک مجاور می‌باشد. اگر حق ارتفاق با قراردادی از مالک پیشین ملک مجاور ایجاد شده باشد، دعوا باید به طرفیت منتقل‌کننده و ایادی بعدی تا مالک کنونی طرح شود.
مرجع صالح برای رسیدگی
دعاوی مربوط به املاک و حقوق مرتبط با آن‌ها در دادگاه محل وقوع ملک مطرح می‌شود.
نحوه اجرای رأی
حکم به اثبات حق ارتفاق جنبه اعلامی دارد و تعلق حق مذکور را برای خواهان مستحکم می‌کند. اثبات حق ارتفاق مرحله اجرا ندارد؛ اما صاحب حق می‌تواند به استناد این حکم، دادخواست ثبت حق ارتفاق یا دعاوی رفع مزاحمت و ممانعت از حق و سایر دعاوی مرتبط را مطرح کند.